معبد آناهیتا دومین بنای بزرگ سنگی ایران بعد از تخت جمشید است که در فاصله ۹۴ کیلومتری از کرمانشاه واقع شده است. با بازدید از این مکان تاریخی به اهمیت آب در زمان های قدیم پی خواهید برد که چگونه ایرانیان باستان از این ماده با ارزش حفاظت می کردند. این معبد مناسب کسانی است که به تاریخ گذشته ایران و معماری باستان علاقه دارند یا آنهایی که به افسانه ها و داستان های الهه ها علاقه دارند.
در بین شهرهای تاریخی همدان تا کرمانشاه بر فراز صخره ای در دشت کنگاور، سنگ ها و ستون هایی از بنای ساختمانی دیده می شود که به نام معبد آناهیتا شهرت دارد. معبد آناهیتا، بزرگترین سازه سنگی یکپارچه در ایران شناخته شده است که در سال ۱۳۱۰ در فهرست ملی آثار تاریخی ایران ثبت شده است. حال برایتان این سوال پیش می آید که آناهیتا چه کسی بوده است؟ آناهیتا، الهه آب و نگهدارنده نشان فروهر، ایزدبانوی باد و باران، چشمه و سراب، ژاله و ابر است.
داستان هایی در مورد این الهه وجود دارد که به فرمان او ابرها به زمین می آمدند و باران پاک به مردم هدیه داده می شد. این الهه جزو محبوب ترین ها بین ایرانیان بوده است. مورد جالب توجه دیگر در مورد معبد آناهیتا این است که تاریخ دانان و باستان شناسان سرشناس نیز درباره سرگذشت این سازه تاریخی با مشکل مواجه هستند، زیرا نقل قول های مختلفی در مورد تاریخ و دلیل ساخت معبد آناهیتا وجود دارد.
اما با توجه به دقیق ترین نتایج می توان گفت تاریخ ساخت این بنای سنگی به دوره هخامنشیان بر می گردد که در دوران های بعدی مانند دوره اشکانیان نیز به ساخت آن ادامه داده اند و در دوره ساسانیان تکمیل شده است. بعد از ورود اسلام به ایران این ساختمان شاهد تغییرات زیادی بوده است، در اطراف این ساختمان امامزاده، مسجد و بازار ساخته شده است.
در معماری این بنا به طور کلی توجه به سمت آب و الهه آب بوده است. دالان های اطراف معبد آب را به طرز بسیار زیبایی به وسط سازه و استخر مربعی هدایت می کردند. همچنین در دو طرف معبد نیز سردیسی از سرِ چهار گاو را روبروی هم قرار داده بودند تا در زمان آبگیری استخر تصویرشان به درون آب بیفتد و فضا افسانه ای شود. در مورد معبد بودن این ساختمان نیز می توان به تعداد زیادی علامت داغ به جا مانده از آتش بر روی صفحه های سنگی بنا اشاره کرد.
علامت های داغی که در آتشکده های زرتشتی دیده می شود، همین علامت هایی هستند که نشان دهنده انجام مراسم مذهبی در این مکان بوده است. ستون ها و سرستونهای عظیم توجه همه را به سوی خود جذب می کند. این بنا در صفحه ای با ۳ سطح از زمین احداث شده بود که از پایین به بالا ابعاد آن کوچکتر شده است. این ساختمان کاملا بر اساس معماری ایرانی بنا شده است؛ بدین صورت که بر روی ارتفاعات، تپه ها و صخره های طبیعی ساخته شده است.
پرستشگاه ها و چهارطاقی آتشکده ها برای انجام مراسم مذهبی در هوای آزاد بوده است. حیاط وسیع محصور شده با دیوار و ستون وجود دارد. پله های دوطرفه برای ورودی بنا و فرم مربع در پلان ها و همچنین استفاده از مصالح سنگ، خشت و گچ نشان دهنده معماری ایرانی در این بنا است.
چگونه به معبد آناهیتا دسترسی داشته باشیم؟
برای رفتن به معبد آناهیتا باید به استان کرمانشاه و شهر کنگاور در ۹۴ کیلومتری شهر کرمانشاه سفر کنید. معبد آناهیتا در میان راه همدان تا کرمانشاه قرار گرفته است که باید به مرکز شهر کنگاور و خیابان شهدا بروید.
Anahita Temple of Kangavar is Iran’s biggest stone structure after Persepolis and is located in Kangavar city, Kermanshah province. Ancient Persians believed that Anahita, the Goddess of Water, was the guardian angel of springs and water and a symbol of fertility, friendship, and love, so they built this temple to honour and respect her. This structure was used as a fire temple but after the advent of Islam in Iran, it changed a lot so there are some obscurities about its function, history, and architecture. The temple’s building has been divided into three periods of Achaemenid, Parthian, and Sassanid, although some believe that this monument was an unfinished palace of Khosrow Parviz, a king in the late Sassanid Empire.
The monument is located on a hill, about 32 meters higher than the ground adjacent to it, overlooking the beautiful Plains of Kangavar. With a foursquare plan, stone, plaster, and lime were used in its construction. Also, the walls’ façade and columns are decorated with carved designs. This monument has a two-sided stairway on its southern front and a one-sided stairway in its northeastern corner.
The stone columns of Anahita temple are thicker in comparison with columns found in other ancient monuments of Iran. Stone ditches adjusted the river water and magnificently, directed it to the pond in the center of the temple. This type of water stream in the temple is one of the engineering wonders of that time, displaying this sacred element as beautifully as possible.